| "THOUSANDS MOSQUES SOLD İN TURKEY BETWEEN 1935-50" Türkiye’de 1924 yılında çıkarılan Tevhidi Tedrisat Yasası ve onu izleyen 1935 tarihli Vakıf taşınmazlarını elden çıkarma yasa uygulamaları çerçevesinde 3.000’i aşkın cami ve mescit satıldı, özelliğine son verildi. -Cami ve mescit satma işlemi İstanbul, Bursa, Maraş, adana, Antep, Urfa ve Konya’da İslam/Osmanlı izlerini ortadan kaldırmak için yapıldı. -İstanbul’daki Ayasofya camisinin de kapatılmasında aynı amaç vardır. -Camilerin satılması olayının perde arkasında Türkiyeyi “Batılı-Laik devlet” olarak şekillendirmek isteyen Masonik zihniyet mensupları vardı. Çünkü o dönemde Türkiyenin yönetimi onların elinde idi. -Türkiye’nin yakın dönem tarihine 1935-50’li yıllar arası “camilerin satılması” konusu eklenebilir mi!  Fatih'in Rumelihisarında yaptırdığı camiden kalan minare Doğduğum yer olan Kadirli’de Muallimin bağı olarak isimlendirilen tepenin eteğinde tarihi bir yapı vardı, Alacami adı verilen. Görünüşüne göre bir zamanlar kilise olarak da kullanılmıştı. Ama Türkmenlerin Kadirli’yi gethi üzerine 140’li yıllarda duvarın üzerine küçük bir minare eklenerek camiye dönüştürülmüş. Salonun bir köşesine de mihrap yeri yapılmıştı. Çocuk aklımızla bakıp durduk Alacami’ye. Aynı mahalleden bir kadın korumasını üzerine almıştı, giriş çıkışlar da yasaktı. Etrafında demir bir çit vardı. Merak bu ya demir çiti aşarak tarihi yapının içinde dolaşmak heyecan verici olurdu. Bir gün Alacami’nin içine girdim. Salon bölümüne de dikkatlice baktım. Tıa andan aşağı doğru bir zincir sarkıyordu. Köşe bucakta da kutular içinde insan kemikleri vardı bol miktarda. Geçen yıllar içinde tarihi bilgi sahibi olmaya başladık Alacami hakkında. Dulkadir beylerinde Alaüddevle Bozkurt Bey zamanında 1489/90 yılında camiye çevrilmişti. O tarihten sonra da uzunca bir süre cami olarak hizmet yapmış. Kadirli ilçesi ve çevresinde yaşanan aşiretler kavgası esnasında da Alacami kendi haline bırakılmıştı. Osmanlı ordusunun 2865 yılında kasabayı yeniden iskan etmek için gelmesi üzerine Alacami’nin etrafındaki su kuyuları açılmış, ibadet için de düzenleme yapılarak bir de sıbyan mektebi (İlkokul) ilave edilmişti. Ama 1924 yılı geldiğinde Alacami’nin cami ve okul özelliğine birden bire son verilmişti. Basit bir anlatım ile aynı yıl Tevhidi Tedrisat yasası çıkmış (dini okullar ile mektepleri birleştirme yasası) Alacami’de kapatılmıştı. Yasanın amir hükmü okular arasındaki farklılığı ortadan kaldırmayı amaçlamıştı ama peki halkın ibadet yaptığı Alacami neden kapatılmıştı? Bu soruya hiç kimse doğru dürüst cevap veremedi. “Vardır bir sebebi hikmeti” diyerek geçiştirdiler. 2000’li yılların başlarında Alacami onarıma alındı. Çatıyı duvarları yeniden düzenlendi, şimdi tarihi haline dönerek yeniden turizme ve hatta ibadete açılacağı günleri bekliyor.  …Alacami'nin görünüşü 19.yy sonları  Alacami onarıma alındıktan sonra “Resmi tarihe isyanları”esas alan tarihin gizemli şifrelerinin çözümlemeleri konularını içiren bir çalışma amacıyla 2007 yılı Haziran ayı sonlarında İstanbul’a gittim. Daha önceden bilgi sahibi olmuştum: 1935 yılında Büyük Ayasofya Camisi, ani bir karar üzerine camilik özelliği sona ererek müzeye dönüştürülmüşü. Benzer bir uygulama Kumkapı semtindeki Küçükayasofya camisi için de gündeme gelmiş, hatta bir gece yarısı aniden minaresi de yıkılmıştı. İddiaların doğruluğunu araştırmak üzere gitmiştim İstanbul’a… Zeytinburnun'dan trene binerek Cankurtaran istasyonunda indim. Sora soruştura Küçük Ayasofya Camisini buldum. Kapıdan içeri girdim. Bahçesinde Osmanlı mezarlığı vardı. Kubbesi ihtişamlı idi. Caminin içine girdim. Ve dikkatle baktım mimari yapısına. Kubbe altında tavan duvarını bir şerit gibi çevreleyen bölümde Latince yaçılar vardı. Belliydi ki burası Bizans imparatoru Jüstinyen zamanında yaptırılan dini bir mabed idi. Ama Osmanlı döneminde de camiye dönüştürülmüştü. Caminin tanıtımından görevli ak sakallı ihtiyar bir amca vardı. O anlatıyordu herkese caminin yapılış tarihini ve özelliklerini. Amacanın konuşmasını bir yerde kesip, bu cami bir zamanlar ibadete de kapatılmış hatta minaresi bile parçalanmış doğru mu?. –“Orasını bilemem!” diyerek cevap verdi. Ancak minarenin yıkıldığı ve sonra “Menderes zamanında da yeniden yapıldığı” doğru diye cevap verdi. Minarenin yanına kadar vardım. Yerden 5-6 metre yukarısına kadar biraz siyahlaşmış taş vardı. Ama onun üzerindeki taşlar bembeyaz renkte idi. Belliydi ki taş renklerinin ayrıştığı yer yıkılma ve yeniden yapılmanın delili idi. Peki İstanbul’da Ayasofya adını alan bir caminin minaresinin yıktırılmasının sebebi ne olabilirdi! Aynı yıl Büyük Ayasofya camisinin de tarihi özelliğine son verilmişti. Dünya efkarı umumiyesine yaranmak için Camilik özelliğine son verilmiş, ABD’den gelen Bizans araştırmaları uzmanı arkeologların çalışmaları sonucu Ayasofya, ibadete kapatılmıştı. Yıllar süren çalışmadan sonra Ayasofya “Müzeye” dönüştürülmüştü. Öğrencilik yıllarım İstanbul7da geçtiği için bilirim: Mayıs ayı içinde paskalya bayramı dolayısiyle Yunanistan plakalı çok sayıda otobüs gelirdi Sultanahmet’e, sadece Ayasofyayı görmek e orada İsa için dua ve ayin yapmak için! Ayasofya, hakkında kulaklarımı çınlatan şu bilgiler vardı: Fatih Sultan Mehmet, 1453 yılında İstanbul’u fethettiği için Bizans’ın enbüyük mabedini Camiyle dönüştürmüştü. Sonradan caminin güçlendirilmesi için de 4 adet minare eklenmişti. Ayasofya sadece cami değil. Etrafında Osmanlı padişahlarının türbeleri, ve Osmanlı ülkesinin en zengin kitaplarına sahip kütüphanesi de vardı. Ayasofya ibadete kapatılırken sayıları onbinler rakamını aşan Osmanlı harfli kitaplar etrafa saçılmış, yağmalanmış, veya yok edilmişti. Geride çıplak bir müze binası kalmıştı. Ve yıl 1935’i gösteriyordu. Oysa Fatih Sultan Mehmet Ayasofya için 360 civarında dükkanı bulunan çarşının gelirini, çok sayıda köy arazisinin gelirini Ayasofya vakfına bağışlamıştı ki kıyamete kadar yaşasın diye. Fatih, hazırlamış olduğu vakfiye de de “kim ki Ayasofyayı kapatmak ister kıyamete kadar Allahın gazabından kurtulmasın” diye de beddua sözlerini eklemişti. …  1930'lu yıllarda minaresi yıkılan Küçük Ayasofya camisi ...1955 yılında yeniden yapılmıştır.   Küçük Ayasofya Camisinden görüntüler  Üniversite öğrencilik yıllarımın vazgeçilmezi İstanbul Üniversitesi Merkez binası olarak kullanılan tarihi kapının içinden giderek Hukuk Fakültesinin tarihi yapılarının köşesinde bulunan yemekhanede sıraya girip fiş usulü ile yemek alıp yemek…Veya Beyazıt meydanında kurulan işportacılar çarşısından eski kitaplar almak…Veya öğrencilerin eylemler esnasında ellerini havaya kaldırarak yönetime isyan haykırışlarını dinlemek…Veya çok az da olsa gençlerin kurşun sesleri ile öteye beriye kaçışmalarını görmekti. Bu olaylar 1972/76 yıllarında sık sık belleğime kazınmıştı. O günlerde başımı kaldırıp merkez binasına baktığımda tarihi yapının ön cephesinde Osmanlıca olarak yazılı bulunan “İnna fetehna leke fethen mübiyna” yazısı ile “Dairei Umur-u Seraskeriye” yazılarını kolaylıkla okumuştum. Merak bu ya bu yazılar niçin yazılmış oraya…Sonra o yazıların bulunduğu yerdeki Osmanlı padişah mührü olan tuğra yerinde yoktu. Bu düşünceyi yansıtan sorulara aldığım cevaplar karşısında şaşırdım: “ Harf devriminden sonra Merkez binasının cephesinde Kuran ayeti yazan bölümün üzerine mermer levha ile örttüler. Sonra levha tekrar kaldırıldı. Şimdi gördüğün gibi” diyorlardı. Bir zamanlar Osmanlı Seraskerlik/Genelkurkmay Başkanlığı olarak daç kullanılan merkez binasının durumu şaşırtıcı idi. … Yine İstanbul’da iken otobüsle Boğaziçine doğru yol alır, Rumelihisarı –Bebek hattına gider. Ve Rumelihisarında dururdum. Rumelihisarının görünüşünü seyr etmek, içine girmek heyecan verici olurdu. Yine günlerden bir gün Rumelihisarına girdiğimde, orta yerdeki tiyatro yapısının yanında/bitişiğinde bir Osmanlı camisinin üzeri yıkılmış minaresini gördüm. Ve duygulandım. Bu camiye ne olmuştu? Caminin bulunduğu yerde şimdi açık hava tiyatrosu vardı. Ve orada her türlü sanat olayları düzenleniyordu. Rumlelihisarını Fatih Sultan Mehmet, 1452 yılında İstanbul fethinden önce Boğazın güvenliğini sağlamak üzere askeri kontrol merkezi olarak yaptırmıştı. Kendisi ve vezirleri paşaları temel atma törenine katılmış, Dua okuyarak ve omuzlarında taş taşıyarak inşaatını başlatmışlardı. Rumelihisarı’nın yapımı bittiğinde mimari şeklinin Arapça “m-h-m-d” harflerinin birleşimi yani “Muhammed” yazılı olduğu bilgisine ulaştım. Fatih, İstanbul’u fetih için Hz. Muhammed’in adını şekil olarak yapımına esas almıştı. Aradan geçen zaman içinde Rumelihisarı içine cami yapılmıştı. Ve bilinen oydu ki Rumelihisarında temizlik yapmak amacıyla evler ve diğer yapılarla birlikte cami de ortadan kaldırılmıştı. Ve bu uygulama muhtemelen 1930 ve 40’lı yıllarda gerçekleştirilmişti. Özetle: Fatih’in torunları, 20.yy başlarında Fatih’ten ve Osmanlı’dan kalan tarihi mirası ortadan kaldırmak için acımasızca yıkıyor yok ediyordu!… 1988 yılında görev tayinim Adana Fen lisesi’ne çıktı. Adana’ya geldim. Şehre dikkatle baktım. Tarihini araştırmaya başladım. İlk öğrendiğim çelişkili gerçek ise Taşköprü’nün Abidinpaşa caddesine açılan köşesinde Osmanlı zamanından kalan yapım tarihi 1650’li yıllara kadar giden Cafer Paşa camisi yıkılmış, yerinde cereci çömlekci esnafının arsası vardı. Cafer Paşa camisi 1950’li yılların başlarında cadde genişletme bahanesiyle yıkılmış, yeri de çömlekçilere arsa olmuştu. Sonra Adana şehir merkezinde bulunan Halep çarşısı içindeki yorgan satıcıları sokağının köşesindeki tarihi duvarın penceresinden içeri baktığımda mihraba benzer şekiller gördüm. Ve Müze Müdürü İsmet İpek’ten bilgi aldım: “Siyavuş Mesciti satıldı.Gördüğün gibi durum rezillik” diye cevap verdi. Siyavuş Mesciti 1940’lı yıllarda 1000 Tl karşılığında polis emeklisi bir kişiye satılmıştı. Mesciti alan şahıs iç kısmı bölmelere ayırarak dükkana dönüştürmüş ve kiraya vererek gelir elde etmeye başlamıştı. Çok değil birkaç yıl önce Adana düşman işgali altında idi. “Ezan sesi” ve “Bayrak uğruna” şanlı bir mücadele verilmişti. 5 Ocak Adana’nın düşman işgalinden kurtuluşu anısına büyük bir bayrak halkın elleri üzerinde dolaştırılmış, Ulucami ile Büyüksaaat arasına bağlanan bir halat üzerinde rüzgarla dalgalanan Türk bayrağı gurur sembolü olmuştu. Ama devir değişmiş camilerin satıldığı yıkıldığı bir dönem yaşanmıştı Türkiye’nin her yerinde. Bunlar benim gördüklerim ve bildiklerimdi. …Sonra 2007 yılı Haziran Temmuz ayı içinde sıcak bir günde adının Ülkü Akgündüz olduğunu öğrendiğim İstanbul’dan araştırmacı bir gazeteci telefonla beni aradı ve Öğretmenevinde buluştuk. “-Hocam ben Cumhuriyet döneminde satılan camiler hakkında araştırmalar yapıyorum. Sizin Adana’da neler var” dedi. Ben de ona Cafer Paşa camisi ile Siyavuş Mesciti’ni örnek gösterdim. Sayın gazeteci sabırla yazın sıcağına aldırmadan araştırmasını yaptı. Halk ile görüştü ve not defterine bir hayli bilgi yazdı. Ve gitti.  Taşköprü'den yürüyüş , arkada solda Cafed Paşa Camisi görülüyor  Cafer Paşa camisinin minaresi yıkılarak yok etme çalışması başlatılıyor,1950'lerin başı Sonra öğrendim. Sayın Ülkü Akgündüz Şubat 2008 içinde Aksiyon dergisinde Satılan Camilerin hikayesini yayınlamış. Yazısını dikkatle okudum. Hayran kaldım. Türkiye’de resmi tarihin üzerini özenle örtmeye çalıştığı bir konunun aydınlığa kavuşması için başarılı bir araştırmaya imza atmış kamuoyuna da mal etmişti. Sayın Akgündüz’ün araştırma sonuçlarına göre Vakıflar yasasının çıktığı 1935 yılından sonra İstanbul başta olmak üzere özellikle Bursa, Konya, Gaziantep, Urfa vilayetleri başta olmak üzere 3.000’in üzerinde cami ve mescit satılmıştı. İsterseniz sayın Akgündüz’ün araştırmasından bazı bölümleri birlikte okuyalım: “Dr. Nazif Öztürk, 1926-1972 yılları arasında üç bin civarında cami, mescit ve bunların arsasına karşılık, üçü arsa olmak üzere toplam altı kilise ve manastırın satıldığını tespit etmiş.
Camilerin tasnifiyle ilgili kanun, beş vakit ibadete açık olmayan, cemaatsiz, görüş zaviyesi kapalı, hasarlı camilerin satılacağını bildiriyordu. Bir de ‘500 metre’ maddesi vardı ki sanat tarihçisi Prof. Dr.Semavi Eyice’ye göre camilerin mahvına sebep olan işte bu maddedir. Birbirine beş yüz metre mesafede olan iki cami ya da mescitten birinin yıkılmasını gerektiren bu karar, en çok da sevimli mahalle mescitlerini vurdu. Değeri ne olursa olsun ikinci ibadethanenin feda edildiğini söyleyen Prof. Eyice, İstanbul’dan bir örnek veriyor: “ Şehzade Camii ile Burmalı Mescit yan yanadır. İkisinin de cemaati vardı; ama ne yaptılar? Beş yüz metre şartına göre, Şehzade Camii’ne dokunamayacakları için mescidin çatısını kaldırdılar, dört duvar hâlinde bıraktılar… Bir örnek de Gaziantep’ten verelim. Alâüddevle Camii ile Boyacı Camii arasını ‘Evliya Çelebi usulü’ adımlayan Necmettin Şahiner, 470 adımda altı mescidin yok olduğunu tespit etmiş; Kara Yusuf Mescidi, Fırfır Mescidi, Kazancı Mescidi... İçlerinden sadece Çırçır Mescidi, Abdülkadir Aksu’nun Antep’te vali olduğu dönemde ihya edilmiş. “Küçükken mescide yakın otururduk.” diyor Şahiner Hoca, “Kanunî devrinden kalma bu mescitte buğday değirmeninin makineleri çalışırdı.” Mescitlerin birbirine yakın oluşundaki hikmet neydi? Bir görüşe göre; bastonuyla ağır aksak yürüyen ihtiyarların cemaate yetişmesini kolaylaştırmaktı. Diğeri ise Edirneli şehir tarihçisi Oral Onur’dan geliyor: “Edirne ufak şehir, dört beş kilometre içinde bin yedi yüz caminin çok olduğunu söyleyenler yanılıyor. Onların çoğu mescitti. Mescitler yalnızca ibadet yeri değil, bugünün kültür merkezleri, sosyal yardım kurumlarıydı. Cemaat kendi mahallesinde namazını kılar, fakirler, derdi olanlar soruşturulur, çeşmelerin onarılması konuşulurdu…
1935 yılından sonra satılacak cami ve mescitlerde Millî Eğitim Bakanlığı mensuplarından rapor alındığını; ancak 1945’lere kadar bu raporları düzenleyenlerin memur ve ilkokul öğretmenleri olduğunu gösteriyor. Antalya’nın Elmalı ilçesinde 4 cami ile 8 mescidin ‘tarihî ve mimarî değeri olmadığına’ mahallî maarif memurlukları karar vermiş. Harput Ahi Musa Mescidi’nin satışıyla ise, Harput İlkokulu Başöğretmeni ilgilenmiş. Kararın her zaman tek kişinin inisiyatifine kaldığı o günlerde yürekleri sızlatan bir başka gerçek ise, Eski Eserler ve Anıtlar Kurulu kararıyla eski eser olduğu tescil edilen birçok cami ve mescidin, gerçeğe aykırı olarak arsa şeklinde tanımlanması… Halkın tepkisinden çekinildiği için olsa gerek, satış ilanlarında, cami ve mescit yerine ‘harap vakıf bina’ ifadesinin kullanılması tavsiye edilmiş ve yine bu yüzden sapasağlam camiler arsa diye satışa çıkarılmış. Tire’de satılan 44 parça cami ve mescit arsa gibi gösterildiği hâlde satış kararında kullanılan şu ifadeyi neyle açıklamak gerekir: “İbkasında bir fayda görülmediği, tarihî ve mimarî kıymeti haiz olmayan…” Zamanın Varidat Müdürü Kemal Güç’ün şu sözleri de Dr. Öztürk’ün arşivlerden bulup çıkardığı belgeler arasında: “… Camiler cami hâlinde satılığa çıkarıldığı takdirde isteklilerin çok az olacağı anlaşılıyor. Rağbeti artırmak için, enkazını ayrı, arsalarını ayrı satmak muvakıf olur.” Peki, bu şekilde satılan ibadethanelerden bazı parçaların müzeye kaldırılmasına ne demeli!? Belgeler, Çorum’da 9 adet cami ve mescidin ahşap tavan göbeği ve alçı pencerelerinden birer örneğin Çorum Müzesi’ne nakledilerek satıldığını, Balıkesir- Edremit’teki Yıldırım Camii’nin de kapı ve pencerelerindeki işlemeli mermer taşların müzeye konulması kaydıyla ‘halk evi’…  Fatih Sultan Mehmet'in "Muhammed" fdmunda yaptırodığı Rumelihisarının uydudan görünüşü  İstanbul Üniversitesi merkez binasının görünüşü, 20.yy başları Merkez binasının günümüzdeki durumu altta  Bursa’da kaybolan mescitler hızlı bir şehir turuyla görülemeyecek kadar fazla. İhya edilenler bir yana, hâlâ amacı dışında kullanılanlar bile uzun bir liste oluşturuyor. İlginç olan şu ki, yarım asırdan fazla zaman geçtiği halde halkın hafızası meskene, depoya ya da iş yerine çevrilen mescitleri unutmuyor. Dışarıdan fark edilmemesi için etrafı duvar ya da barakalarla kapatılsa ya da mimari özelliğini tamamen yitirmiş olsa bile tapuda hâlâ mescit olarak görünüyorlar; minare yerleri belli, bir kısmının kitabesi ve mihrabı olduğu gibi duruyor. Bursa mescitleri üzerine bir araştırma yapan şehir tarihçisi Raif Kaplanoğlu mescitlerin satışlardan önce nasıl âtıl kaldığını izah ediyor: “Bir kentte ne kadar mescit, cami varsa o kadar mahalle var demektir. Bursa’daki mahalleler, mescide açılan çıkmaz sokaklar şeklinde oluşur. Mahallenin bir kapısı vardır, kapısında bekçi durur, bir haneye girer gibi girersiniz. Bu mahalle dokusu 1855 depreminden sonra, modernleşme yanlısı Ahmet Vefik Paşa’nın da yardımıyla kaybolunca mahalleler birleşti. Böylece cemaatsiz kalan bazı mescitlerin satılması kolaylaştı.” Satılıp da amacı dışında kullanılan mescitlerden çok azı Nilüferhatun Mescidi kadar şanslı olabilmiş ki o da bir Kur’an kursuna dönüşebilmek için 1950’lerde parti binası olmaya tahammül etmek zorunda kalmış. İkinci Murat devrinde yaptırılan ve 1960’lara kadar ev olarak kullanılan Hocailyas Mescidi kimliğini kaybetmiş görünüyor. Reyhan Mahallesi’ndeki Zağferanlık mescidini görmek isteyenler ise 18 numaralı evle karşılaşacak bugün… Nitekim, evin yanındaki Bekir Dede Türbesi’ni soruşturmak bahanesiyle kapıyı tıklattığımızda ev sahibesinin bir 15. yüzyıl mescidini mesken tuttuğundan haberdar olduğunu anladık. Bursa’nın fethinde şehre ilk girip ezan okuyan Ahi Hasan’ın yaptırdığı Sürmeli Mescidi bile satılıp eve çevrildiyse kime ne diyebiliriz? Bursa’da mesken olan diğer mescitler şöyle; Hocayunus, Hocamenteş, Hocaturgut, Simitçi, Âşık Yunus, Karamanlı, Mizanoğlu, Oruçbey Mescitleri… Elden ele dolaşan sevimli mahalle mescitlerine cüz’i bir kirayla yerleşenlerin, apartman dairesine güç yetiremeyen yoksul aileler olduğunu anlamak zor değil…35 camisini ve 42 mescidini kaybetmiş bir Antep’ten söz ediyorsak, adını bir sokağa veren ‘Harap Mescit’, mânidar bir örnek olarak anılabilir yalnızca. Mihmandarımız Necmettin Şahiner ve Bilal Zengin’le pek kederli biçimde yanına vardığımız fırının aslında Ahi Baba Camii olduğunu bilmek neye yarar? Tabakhane Mescidi yerine işaret edilen boş arsaya bakmak… Aynı ümitsiz yürüyüş Sivas’ta da devam ediyor. Kaleardı Mahallesi’ndeyiz. Bir dönem askerlerin koğuş olarak kullandığı mahalle mescidinin yerinde çocuklar kızakla kayıyor şimdi. Şehir tarihçisi Kadir Üredi ya da Sivaslıların ‘Kadir Amca’sı eliyle yolu gösteriyor: “Şuradan daracık bir yol giderdi, mescit tam buradaydı, Kur’an kursu da hemen yanındaydı. Annem Kur’an’ı burada öğrenmiş.” Kadir Amca’nın hafızasında mescidin hem mescit olduğu hem de koğuş olarak kullanıldığı günlere ait çocukluk hatıraları var: “Bir Ramazan gecesinde cemaatin ayakkabılarını tabuta koyarak mahallede gezdirmiştik. Gürültümüzü duyup peşimize düştüklerinde tabutu bırakıp kaçmıştık. Sonradan oraya askerler yerleşince, annelerimizin elimize tutuşturduğu ayran bakraçlarını mescide taşırdık. ‘Sakın para almayın’ diye sıkı sıkı tembihlerlerdi bizi.” …
Urfa’daki 45 camiden 38’i, 1934 yılında açık artırmayla satışa çıkarıldıktan sonra neler yaşandığını, babası Hacı Rafii’nin yanından hiç ayrılmayan Dr. Münib Görgün anlatıyor: “O günlerde, dinî hassasiyeti olan büyük çoğunluk açık artırmaya katılmadı. Ancak bazı talihsiz insanlar bu ibadethaneleri yok pahasına satın alarak mülkiyetlerine geçirdi. Camiler birer birer ambara ya da eve dönüştü. Biz çocukken, o evleri bilirdik ve akşama kadar kapılarına taş atardık. İnönü devri kapanınca babam bir cami yaptırma ve yaşatma derneği kurdu ve kolları sıvadı. Camileri sahiplerinden satın alıp ibadete açabilmek için Harran ovasında çalmadığı kapı kalmadı.”… CAMİLERİN YARISI SATILDI
Dr. Nazif Öztürk, Evkaf Umum Müdürü’nün Başvekalete yazdığı 28.1.1937 tarih ve 201537/10 sayılı yazıya dayanarak, ülke genelinde mevcut camilerin yüzde ellisinin tasnife tabi tutulduğunu yani ibadethanelerin yüzde elli oranında azaltıldığını söylüyor. Hayrat Kütük Defteri incelendiğinde 1926 ile 1972 arasında 494 cami arsası, 722 mescit arsası, 598 cami ve 995 mescit satıldığı görülüyor. Hayrat satışının en az olduğu şehir bir mescit ile Yozgat, en fazla olduğu şehir ise 386 eserle İstanbul. Ülke genelinde kadro haricine çıkartılan 914 camiden 81’inin satıldığı İstanbul’u 209 satışla Bursa ve 208 satışla Aydın izliyor. İlk satılan mescitler Sivas ve İzmir’de ve ilk satılan camilerden biri yine Sivas’ta. Ağrı, Artvin, Batman, Bilecik, Bingöl, Hakkari, Kırıkkale, Şırnak, Uşak ve Van’da ise hayrat satışına rastlanmamış”… Sayın Ülkü Akgündüz’ün araştırma sonuçları böyle… KULAKLARIM ÇIĞLIYOR VE AĞLIYORUM Yakın dönem Türkiye tarihinde yıllar süren “Cami satma”, “Osmanlı’dan kalan arşivleri yakma ve yok etme” devri ve olayları yaşanmıştı. Bunu kimler niçin yapmışlardı? “Türk milletinin tarihinden kültüründen inancından koparılmasını isteyenler” olarak cevap verebiliriz. Osmanlı bu coğrafyada 600 yıla yakın süre hükmünü/varlığını sürdürdü. Ama Osmanlı en zayıf zamanında bile kendi temel inanç değeri olan camilerini satmamıştı. Ama Türkiye Devletini şekillendirenler bir şekilde Türk insanının kulaklarını çınlatan ezan seslerinin susması için camileri satmaya ve yıkmaya başladıkları bir dönemi yaşatmışlardı. Osmanlı çöktüğünde Türkiye devletine 5000 civarında cami ve mescit bırakmıştı, ama 1935 yılında başlayan “camilerin satışı, vakıf taşınmaz mallarını tasfiye etme, hazineye gelir sağlama” çalışmaları sonucu 3.000’i aşkın dini eser yok edilmişti! Resmi tarihin fırıldakları bu gerçekleri hiç açıklayabilirler mi! Masonların Kardaköy'deki dul kadın heykeli Topkapı Sarayına bakıyor. 
Görüntüleme sayısı: 1671 |
…Sonradan anlaşıldı sadece satılan veya elden çıkarılan İstanbul defterdarlığına bağlı Osmanlı Arşiv belgeleri değildi. Cevdet Paşa kütüphanesinde bulunan 600 arabalık evrak da yok edilmişti. Milli eğitime ait belgeler, askerlik kayıtları ve diğer evraklar. Sadece nüfus ve tapu evraklarının korunmasına karar verilmişti. Bulgarlar, Türkiye’den gelen evrakların tasnifini yaptılar. Ve ortaya çıkan sonuçlar şöyle idi: -350 gömlek içinde 1 milyon belge -700 adet Maliye defteri -450 adet icmal mufassal tahrir defteri 
Bulgaristan’a satılan arşiv belgeleri Türk milletinin en uzun ömürlü ve cihan devleti sayılan ve 600 yıl ömür süren Osmanlı tarihine ait önemli belgelerdi. Arşiv belgeleri hatırlanacak olaylar bilgilerdi. Yani tarihin hafızası idi. Satılan evraklar içinde vakıf kayıtları da vardı. TBMM’deki tartışmalardan sonra güya Bulgaristan’a satılan evrakların geri getirileceği açıklamaları yapıldı. Ertesi 1932 yılı içinde birkaç balya evrak göstermelik olarak Türkiye’ye getirilmiş oldu. Olayı yakından izleyenler öğrendiler ki geri gelen evrak balyaları 1936 yılına kadar ipleri bile çözülmemiş, depolarda sararıp solmaya çürümeye bırakılmıştı. Arşiv belgelerinin elden çıkarılması olayının genişleyerek artması sonucu: - Sadece İstanbul’da doeğil, Türkiye’nin her yerinde il, ilçe köy Osmanlı dönemi arşiv belgeleri de elden çıkarılmaya yakılmaya ırmaklara atılmaya, mağaralara saklanmaya başlanmıştı. -üzerinde Arapça harfli Osmanlıca yazılar bulunan mezar taşları hükümet binalarının girişindeki mermer kitabeler de yerinden söküldü kazıldı. 
Babıali yokuşu 
Abdülhalik renda imzalı kağıt para 
